Dyskusje o noblistce – o poezji Wisławy Szymborskiej

Przygotowanie tekstów przed lekcją: Podczas zajęć uczniowie będą pracować nad kilkoma tekstami Wisławy Szymborskiej. Finałem będzie przygotowanie etiud w zespołach sześcioosobowych (każda scena inspirowana jednym tekstem Szymborskiej) – dlatego należy wybrać tyle wierszy, ile szóstek liczy Twoja klasa, np. w klasie liczącej 24 osoby powstaną 4 zespoły, więc potrzebujesz czterech różnych tekstów. Każdy z nich wydrukuj w trzech egzemplarzach – po jednym na parę (na początku zajęć uczniowie pracują w parach, a dopiero potem łączą się z zespoły). Wiersze o tym samym tytule oznacz jednym numerem (np. 1: „Nic dwa razy”, 2: „Dwie małpy Bruegla”…). To umożliwi uczniom zajmującym się tym samym łatwiejsze odnalezienie się po etapie pracy w parach.

1. Pytania i odpowiedzi 20 min.

Podziel klasę na pary. Każdej z nich przekaż jeden wiersz z nadanym mu numerem (tak, by pary sąsiadujące ze sobą miały inne wiersze do opracowania). Poinformuj uczniów, że ich zadaniem jest przeczytanie wiersza i zapisanie pod tekstem minimum jednego, dowolnego, najistotniejszego dla nich pytania, które nasuwa się po lekturze. Następnie poproś, by każda z par złożyła kartkę i wymieniła się nią z parą o innym numerze wiersza.

Poinformuj, że kolejny etap to przygotowanie w parach odpowiedzi na pytanie/pytania zapisane pod otrzymanym tekstem (odpowiedź może być zapisana w dowolnej formie: listu, informacji prasowej, w punktach lub kilku zdaniach itd.). Zapowiedz, że praca nad tym elementem powinna być intensywna, polegać ma na skojarzeniach, krótkich formach. Po zapisaniu odpowiedzi pary oddają kartkę dwójce, od której ją otrzymały.

Następnie poproś pary, aby odszukały pozostałe osoby z tym samym numerem wiersza (w ten sposób powstaną sześcioosobowe zespoły). Poproś nowopowstałe grupy, by przedstawiły sobie zadane przez siebie pytania do wierszy – czy ich pytania do wierszy dotyczyły podobnych rzeczy? Czy różnych? Czy odpowiedzi odnośnie tekstów, które znajdują się na kartkach, uzupełniają się, łączą? Daj na rozmowy w grupach nie więcej niż 10 minut.

2. Czy Szymborska wielką poetką była? 35 min.

Zapisz na tablicy/odczytaj uzasadnienie przyznania nagrody Nobla W. Szymborskiej w dziedzinie literatury w 1996 roku przedstawione przez Komitet Noblowski („za poezję, która z ironiczną precyzją pozwala historycznemu i biologicznemu kontekstowi ukazać się we fragmentach ludzkiej rzeczywistości”). Wytłumacz uczniom, że zadaniem nowych zespołów jest przygotowanie scenki, w której korzystając ze zgromadzonych wcześniej w rozmowach argumentów, odniosą się do opinii Komitetu Noblowskiego (mogą się z nią zgodzić, podważyć, zaprotestować  – mają całkowitą dowolność reakcji, ale muszą podać uzasadnienie).

Forma scenek może zależć od Ciebie: możesz zaproponować, czy będzie to instalacja, etiuda aktorska, zadanie improwizacyjne, ćwiczenie włączające innych uczestników lub konkretny jeden schemat, np. program telewizyjny). Możesz też pozostawić uczniom dowolność w tej kwestii. Poinformuj, że czas trwania jednej prezentacji to maksymalnie pięć minut.

Możesz dodać istotne z Twojego punktu widzenia sugestie, np. by uczniowie zwrócili uwagę na słowa, ich brzmienie, nawiązali w wypowiedzi do języka utworu, by spróbowali dostrzec zastosowane środki stylistyczne, wykorzystali je lub aby podczas prezentacji użyli wiersza w całości. Rozdaj grupom również materiały źródłowe, które mogą posłużyć jako inspiracja (fragmenty biografii, listów, wypowiedzi o autorce - przykłady źródeł w bibliografii scenariusza) oraz np. reprodukcje cenionego przez Szymborską Vermeera. Poinformuj również, że mają - jeśli potrzebują - do dyspozycji duże arkusze papieru, gazety, nożyce, taśmę papierową oraz że w prezentacji powinny wziąć udział wszystkie osoby z danej grupy.

3. Prezentacja i podsumowanie 35 min.

Zaproś grupy do prezentacji. Zachęć, aby po każdym występie reszta klasy zadawała danemu zespołowi pytania, zgłaszała swoje wątpliwości, dzieliła się refleksjami, przyglądała się wspólnie temu, jakie formy prezentacji zastosowały poszczególne grupy. Zapisz na tablicy ciekawe spostrzeżenia, kluczowe tematy – możesz z nich stworzyć rodzaj mapy myśli. Po zakończeniu pokazów - jako podsumowanie lekcji - moderuj dyskusję wokół zapisanych haseł, zwracając także uwagę na ważne tropy interpretacyjne, które być może zostały pominięte czy niedostrzeżone przez uczniów przy interpretacji utworów.