Scenariusz jest propozycją warsztatów filozoficznych dla dzieci. Dyskutując o wysłuchanej baśni, dzieci rozpoznają kategorie dobra i zła, próbują swoich sił w definiowaniu ważnych pojęć z dziedziny etyki i zastanawiają się, czy łatwo jest być odważnym. Podczas zajęć uczestnicy słuchają opowieści, dyskutują, odgrywają scenki i sprawdzają swoje umiejętności opowiadania.
Krzesła ustawione w kręgu.
Tablica lub duże kartki do zapisywania wniosków w dyskusji. Kartki samoprzylepne. Można użyć trzech sit – zwykłych kuchennych lub przetaków na mąkę.
Przed zajęciami poproś uczniów o wykonanie pracy domowej z następującym poleceniem: „Nikt nie jest zły celowo – miał powiedzieć Sokrates. Czy zgadasz się z jego opinią? Uzasadnij w kilku zdaniach".
Opowiedz dzieciom własnymi słowami baśń „Dwie gałęzie drzewa” (ze zbioru „Bajki filozoficzne”, wyd. Muchomor). Nastęnie siądź z uczniami w kole. Poproś by opowiedzieli, co się wydarzyło w baśni, ale w taki sposób, że każda osoba wypowiada tylko jedno zdanie. Spróbujcie zamknąc opowieść w jednym okrążeniu.
Podziel dzieci na grupy trzy–czteroosobowe. Część grup poproś o przemyślenie i stworzenie definicji dobra, część poproś o przygotowanie definicji zła. Następnie narysujcie na tablicy lub dużej kartce drzewo o dwóch gałęziach. Podpiszcie je: DOBRO, ZŁO. Poproś, żeby zespoły dokończyły zdanie: Dobro to...., każdą odpowiedź zapiszcie na małej karteczce i przyklejcie na odpowiedniej gałęzi. Następnie zdanie „Zło to.....” i przyklejcie odpowiedzi na gałęzi. Czy myślicie, że definicje na obu gałęziach trzeba uzupełnić o jakieś sformułowania?
Przywołaj zdanie Sokratesa „Nikt nie jest zły celowo” - zapytaj dzieci, co sądzą o tej wypowiedzi?
Przypomnij dzieciom, że w bajce jest przykład człowieka, który ulega presji grupy i robi, coś co okazuje się tragiczne w skutkach. Poproś, aby uczniowie wyobrazili sobie, że znajduje się inna osoba, która przeciwstawia się presji i nie zgadza się na ścięcie gałęzi. Porozmawiajcie o tym, co się w takiej sytuacji dzieje, jak może zareagować grupa, co czuje wtedy ta osoba?
Podziel dzieci na grupy. Niech każda przygotuje scenkę przedstawiającą sytuację, w której jedna osoba przciwstawia się grupie. Następnie dokonajcie prezentacji scenek. Porozmawiaj z dziećmi o tym, jak się czuła osoba, która wyłamywała się z grupy? Wprowadź kategorię odwagi. Zapytaj, co to takiego? O kim można powiedzieć, że jest odważny?
Poproś dzieci, żeby dobrały się w trójki. W tych grupach powinny ustalić wspólne (inne niż w opowieści) zakończenie historii o drzewie. Daj dzieciom około pięć minut na przygotowanie. Zaznacz, żeby pamiętały o tym, aby każda osoba podczas prezentacji zakonczenia miała możliwość się wypowiedzieć, być na chwilę opowiadaczem.
Michel Piquemal, „Bajki filozoficzne. Jak żyć razem?", Warszawa 2012.
Sophie Boizard, „Filozofowie do dzieci", Warszawa 2011.
Michel Piquemal, „Bajki filozoficzne", Warszawa 2004.
