Blisko (o przyrodzie najbliższej, tej na parapecie i pomiędzy płytami chodnika)

1. Krąg badaczy 20 min.

Zaproś dzieci do kręgu. Usiądźcie wszyscy wygodnie na podłodze (możecie wziąć sobie poduszki, kocyki itp.). Zapowiedz dzieciom, że dziś wybierzecie się na wyprawę wokół Waszego przedszkola i będziecie przyglądać się otaczającej je przyrodzie. Zanim to się jednak wydarzy, odpowiecie sobie na pytanie: co to jest przyroda? Poprowadź grupę przez kolejne etapy rozmowy o przyrodzie:

Krok I: Zróbcie swobodną burzę mózgów. Każdy może przedstawić swoje propozycje na dokończenie zdania: „Przyroda to…”. Komentuj odpowiedzi i weryfikuj, które z nich rzeczywiście dotyczą przyrody, a które – nie. Daj czas grupie na podzielenie się swoimi intuicjami.

Krok II: Wychodząc od wcześniejszych wypowiedzi dzieci, wyjaśnij im krótko o tym, czym jest przyroda (uwzględnij jej elementy ożywione i nieożywione). Na przykład:

Przyroda to wszystko to, co nas otacza, a czego nie wyprodukował człowiek. Do przyrody zaliczamy rośliny (drzewa, krzewy, kwiaty, także te w doniczkach w naszym przedszkolu, trawy, grzyby itd.) i zwierzęta (krowy, konie, psy, koty, chomiki, mrówki, pająki, ptaki, ryby, żaby itd.), ale także elementy przestrzeni wokół nas (kamienie, patyki, rzeki, jeziora góry, pagórki itd.) oraz zjawiska pogodowe (np. wiatr, chmury, śnieg). Człowiek także jest częścią przyrody.

 

Krok III: Poproś dzieci, żeby rozejrzały się po sali, w której się znajdujecie. Czy są tu jakieś elementy ze świata przyrodniczego? Możesz zaproponować dzieciom wspólną wyprawę po sali i najbliższych miejscach (korytarz, szatnia, łazienka itd.) w poszukiwaniu takich elementów. Poproś dzieci, by –  jeśli zaobserwują jakiś element ze świata przyrody – pokazały go sobie wzajemnie. Daj dzieciom czas na poszukiwania. W razie trudności we wskazaniu przykładów możesz pytać dzieci o konkretne elementy Waszego otoczenia.

Krok IV: Zaproponuj dzieciom, by tym razem wyjrzały przez okno i spróbowały zaobserwować świat przyrody na zewnątrz przedszkola. Jakich przedstawicieli przyrody widzicie? Co jest częścią przyrody na waszym podwórku? Dla ułatwienia możesz pytać o konkretne grupy: jakie rośliny / zwierzęta / elementy przestrzeni / zjawiska atmosferyczne?

Krok V: Stańcie przed dużym lustrem, w którym będzie dobrze widać Wasze ciała (np. w szatni, łazience itp.). Poproś dzieci, żeby spojrzały w taflę lustra. Zapytaj je, co widzą. Czy to, co widzą, jest także częścią przyrody? Dlaczego tak / dlaczego nie?

Krok VI: Zbierzcie się wszyscy ponownie w kręgu. Poproś dzieci, żeby jeszcze raz własnymi słowami powiedziały, czym jest przyroda. Zapytaj, w jaki sposób spędzają czas w przyrodzie lub z przyrodą. Co lubią w niej robić?

2. Skrzyneczka skarbów 10 min.

Zapowiedz, że za chwilę zaprojektujecie wspólnie wyprawę przyrodniczą, na którą się wybierzecie jeszcze dziś. Będzie to jedna z kilku wypraw, które przed Wami. Z każdej z nich zostaną Wam skarby natury. Aby je kolekcjonować, będziecie potrzebowali pudełek na skarby. Rozdaj dzieciom skrzyneczki– mogą to być małe kartonowe pudełka i opowiedz, do czego będą im służyć. Możesz to zrobić na przykład tak:

Każda i każdy z Was otrzyma za chwilę skrzyneczkę do zbierania skarbów z naszych wypraw. Wybierzemy się na cztery wyprawy przyrodnicze w najbliższych dniach. Dzisiaj – pierwsza wyprawa. Skrzyneczki będą czekać na Was w przedszkolu. Po powrocie z wyprawy wrzucimy do nich skarby, które zebraliśmy oraz rysunki naszych wspomnień i wrażeń.

Poproś dzieci, by każde flamastrami narysowało swój znak na pudełku – będzie to symbol informujący, do kogo należy konkretna skrzyneczka. Ważne, żeby dzieci zapamiętały, jak oznaczyły swoje pudełko. Możesz dodatkowo pomóc dzieciom podpisać skrzyneczki ich imionami.

3. Nietypowa wyprawa przyrodnicza 20 min.

Odłóżcie skrzyneczki na półkę i zaproś wszystkie dzieci do okna. Przyjrzyjcie się raz jeszcze temu, co znajduje się na zewnątrz przedszkola. Poproś dzieci, żeby zaproponowały pięć elementów przyrody z najbliższego otoczenia, wokół których zorganizujecie wyprawę i bliżej się im przyjrzycie. Jeśli dzieci będą miały problem ze wskazaniem pięciu różnorodnych elementów, możesz też podpowiedzieć im własne propozycje.

Przykładowe punkty wyprawy:

KRZAK – DRZEWO – KAMYK – TRAWA – PAGÓREK – KAŁUŻA – GRZYB

Wskazówka: Warto zapoznać się wcześniej z elementami przyrody , które macie w najbliższym otoczeniu przedszkola: rozejrzyj się po otoczeniu, dowiedz, jakie gatunki roślin rosną w pobliżu, jakie zwierzęta pojawiają się w okolicy – nawet te najmniejsze: mrówki, ślimaki, dżdżownice itp.). Zorientuj się, czy rośliny są jadalne czy nie, co jest interesującego w zachowaniach zwierząt itp,. Pomoże Ci to w odkrywaniu przyrody razem z grupą – wesprzesz dzieci w nazywaniu świata przyrody „po imieniu”, ale także opowiesz im więcej o właściwościach konkretnych roślin czy zwierząt.

A teraz: wybierzcie się na wyprawę! Ale nietypową. Co będzie w niej niezwykłego?

Po pierwsze: przechodząc z punktu do punktu Waszej wyprawy, poruszajcie się w sposób inspirowany ruchem „obiektu”, do którego się zbliżacie – np. idąc do krzaka, możecie iść w kuckach, idąc od krzaka do drzewa  – poruszajcie się, skacząc z wysoko wyciągniętymi rękoma itp. Zostaw dzieciom swobodę w wyborze ruchu nawiązującego do Waszego kolejnego punktu wyprawy.

Po drugie: wędrując, możecie zbierać różne drobne skarby – takie, które zmieszczą się do waszych skrzyneczek. Podkreśl, żeby nie zabierać zwierząt z ich naturalnego środowiska!

Po trzecie: przy każdym ze wskazanych przez dzieci elementów zatrzymajcie się na chwilę i spróbujcie poznać „obiekt” – podejdźcie do niego i przyjrzyjcie mu się z bliska. Spróbujcie odpowiedzieć na różne pytania dotyczące „obiektu”. Postarajcie się używać jak najwięcej dźwięków, gestów, ruchu. Poniżej znajdziesz przykłady zadań, które można wykonać w odwiedzanych miejscach. Zainspiruj się nimi do zbudowania własnych zabaw w innych wybranych przez dzieci punktach!

 

KRZAK

Gdybyście zamienili się w krzak, to jak byście wyglądały/li? Pokażcie!.

A jak byście się ruszali, kiedy jest wichura? A jak pada deszcz?

Jakie dźwięki może wydawać krzak?

Sprawdźcie, czy krzak może być czyimś domem?

 

DRZEWO

Czy do drzewa można się przytulić? Spróbujcie.

Jakie w dotyku jest drzewo?

Jak drzewo pachnie? Jak drzewo tańczy na wietrze? Pokażcie za pomocą własnych ciał.

A kto mieszka w drzewie? Wypatrzcie jak najwięcej mieszkańców drzewa!

 

KAMYK

Czy kamyk wydaje dźwięki? Jakie? A jak opada na trawę? A jak kamień uderza o kamień?

Co widzi kamyk? Spróbujecie ustawić się w pozycji kamyka i popatrzeć na otoczenie.

Jaki jest kamień – ciepły czy zimny, ciężki czy lekki?

Czyim domem jest kamień? Kto kryje się pod kamieniem? Za kamieniem?

Jak można się bawić z kamykiem? Zaprezentujcie swoje pomysły.

 

TRAWA

Czy trawa pachnie? Sprawdźcie.

Kto żyje w trawie?

Czy trawa może dotknąć nieba? Spróbujcie, połóżcie się na trawie i wyciągnijcie ręce i nogi w górę. Da się chodzić po niebie?

  

PAGÓREK

Jak w różny sposób można wejść i zejść z pagórka? Przetestujcie jak najwięcej metod!

Sprawdźcie, czy pagórek lubi być głaskany? W jaki sposób?

Kto zamieszkuje pagórek?

Jakie odgłosy wydaje pagórek podczas ulewnego deszczu?

 

KAŁUŻA

Co widzi kałuża?

Co widać w kałuży?

Jakie dźwięki może wydawać głęboka kałuża, a jakie płytka?

Co jest na dnie kałuży? Czy tam ktoś mieszka?

Gdybyście byli kałużami, jakbyście się poruszali? A gdyby dął silny wiatr, a gdyby było bardzo gorąco?

 

GRZYB

Czy grzyb jest czyimś domem? A może pożywieniem? Podzielcie się pomysłami i obserwacjami.

Jak stworzyć las grzybów z własnym ciał? Spróbujcie.

Jakie dźwięki wydaje pękający grzyb?

Zastanówcie się, czy grzyb lubi być obserwowany? Z jakich pozycji można przyglądać się grzybowi?

4. Uważna wyobraźnia – ćwiczenie wyciszające i relaksujące 5 min.

Kiedy zakończycie wyprawę (zbadacie ostatni element), wróćcie do przedszkola (możecie też zostać na zewnątrz, jeśli jest w sucho i niezbyt głośno). Usiądźcie w kręgu i poproś dzieci, żeby skupiły się na swoim oddechu, powiedz:

A teraz spróbujecie skupić się na tym, jak oddychacie. Zwróćcie uwagę, jak bierzecie wdech i wydech nosem.

Połóż rękę na brzuchu i pokaż dzieciom, że unosi się przy wdechu i opada przy wydechu. Możesz poprosić dzieci, żeby także spróbowały poczuć, jak ich brzuch się unosi. Uprzedź je, żeby nie napinały się, nie starały się oddychać jakoś szczególnie, tylko naturalnie robiły wdechy i wydechy. Możesz zacząć liczyć wdechy i wydechy, ułatwiając dzieciom koncentrację.

Możecie liczyć po cichu swoje wdechy i wydechy:

Wdech – wydech – wdech – wydech – wdech – wydech – wdech – wydech – wdech…

Poproś dzieci, by zamknęły oczy i nadal skupiały się na oddechu:

A teraz, wciąż licząc oddechy, zamknijcie oczy i nie otwierajcie ich do momentu, kiedy Was o to poproszę.

Po chwili zaproponuj dzieciom, by, mając zamknięte oczy, przypomniały sobie wrażenia z waszej wycieczki:

Nie otwierajcie oczu i spokojnie oddychajcie. Spróbujcie przypomnieć sobie, jak wyglądał krzak, który mijaliśmy…, jak pachniał…, jaki był w dotyku. Jak wyglądało drzewo, które odwiedziliśmy, jakie to było uczucie dotykać jego korę... Jak wyglądał/y kamień/kamienie…, czy były ciężkie, zimne, a może ciepłe. Przypomnijcie sobie trawę, na której leżeliśmy. Jaka była? Jak pachniała?

Ważne, żebyś prowadząc dzieci za pomocą pytań, mówił/a spokojnym głosem, z odpowiednimi pauzami – dając czas, żeby dzieci mogły uruchomić wspomnienia i nie przeskakiwały zbyt szybko z jednego na drugie.

Następnie poproś dzieci, żeby jeszcze chwilę skupiły się na oddechu.

Jeszcze prze chwilę skoncentrujmy się na oddechu.

I otworzyły oczy.

Wstańcie, porozciągajcie się przez chwilę: ramiona, szyję, ręce, nogi.

5. Podsumowanie 15 min.

1. Usiądźcie w kręgu. Rozdaj dzieciom skrzyneczki skarbów oraz kartki i kolorowe pisaki. Poproś dzieci, by włożyły do nich zebrane skarby. Następnie zaproś dzieci do narysowania na kartkach tego, co najbardziej spodobało im się podczas dzisiejszych zajęć: porannych poszukiwań elementów przyrody, wspólnej wycieczki przyrodniczej, ćwiczeń, które wykonywaliście, przyrody, którą odwiedzaliście itd.

2. Kiedy rysunki będą już gotowe, poproś dzieci, by o nich opowiedziały: co przedstawia Twój rysunek? Możesz też dopytać o to, jakie skarby dzieci przyniosły z wyprawy i dlaczego wybrały właśnie te.

3. Po opowieściach schowajcie rysunki do skrzyneczek skarbów i odłóżcie je na półkę. Przypomnij dzieciom, że zajrzycie do nich ponownie podczas kolejnej przyrodniczej wyprawy.