Uczestnicy zajęć analizują opowiadanie Andrzeja Stasiuka „Miejsce" (z tomu „Opowieści galicyjskie"), zwracając uwagę na perspektywę bohaterów. Spróbują przyjrzeć się tytułowemu miejscu oczami narratora, turysty i starca, a swoimi obserwacjami podzielą się w formie słuchowiska.
Przestrzeń do pracy w grupach.
Tekst opowiadania „Miejsce" - egzemplarz dla każdego ucznia. Karteczki typu post-it.
Aby poprowadzić zajęcia online:
- oś czasu możecie stworzyć i uzupełniać, korzystając z narzędzia Whiteboard w Zoomie lub z Jamboarda;
- zespoły mogą używać Jamboarda podczas etapów od drugiego do czwartego;
- pracę w grupach zrealizujcie w pokojach. Poproś całą klasę o wyłączenie kamer na czas prezentacji.
Zamieść w przestrzeni klasy oś czasu z zaznaczonym punktem TERAZ (narysuj ją na dużym kartonie lub tablicy). Poproś, by uczniowie ustawili się w szeregu zgodnie ze swoją datą urodzenia – od najstarszego do najmłodszego – jak na osi czasu. Niech spróbują to zrobić bez użycia słów. Sprawdźcie, czy się to udało? Podziel szereg na zespoły trzy-czteroosobowe.
Usiądźcie w grupach. Każdy zespół wybiera jednego z bohaterów opowiadania „Miejsce": narratora, turystę oub 90-letniego starca. Poleć, żeby każdy zespół zastanowił się, co wie o swojej postaci po lekturze tekstu:
- kim jest?
- z jakiej perspektywy patrzy na cerkiew?
- co wie o tym miejscu, a czego nie?
Po tej rozmowie poproś, aby każdy zespół zaznaczył na osi, w jakiej przestrzeni czasowej ta postać ma kontakt z cerkwią (użyjcie różnych kolorów dla bohaterów, żeby zaznaczyć punkty i etapy). Zachęć uczniów do szukania oznaczeń, które ich zdaniem najlepiej oddają związek bohatera z miejscem. Podyskutujcie o zaproponowanych rozwiązaniach.
Poleć uczniom, żeby przyjrzeli się teraz, w jaki sposób wybrany przez zespół bohater odbiera cerkiew. Niech sięgną do tekstu i wezmą pod uwagę wrażenia wszystkich zmysłów:
- co ten bohater słyszy? (czy to zawsze realne głosy/dźwięki?),
- czego dotyka? (jakie to faktury?),
- jakie zapachy czuje? (starości/nowości/natury),
- co widzi? (pomyślcie o konstrukcji architektonicznej cerkwi, elementach przyrody, przedmiotach z cerkwi, które pojawiają się w tekście.)
Zapiszcie hasłowo na kartkach samoprzylepnych wszystkie wrażenia, które towarzyszą bohaterom w cerkwi.
1. Powiedz uczniom, że na tym etapie ich zadaniem jest zastanowienie się, w jaki sposób wybrany przez nich bohater mógłby mówić o cerkwi i stworzenie przykładowych wypowiedzi tej postaci. Poleć, aby każda grupa stworzyła zestaw sformułowań, które mogłaby wypowiedzieć ta postać, korzystając z zapisanych w poprzednim ćwiczeniu haseł. Scharakteryzujcie bohatera poprzez sposób mówienia: pamiętajcie, żeby sięgnąć po rytm, tempo, intonację, barwę, modulację, stosowanie pauzy, które mogłyby być właściwe temu bohaterowi. Spróbujcie wykorzystać wszystkie zapisane przez Was w poprzednim ćwiczeniu hasła – niech każda osoba w grupie wybiera kolejno jedno i wypowiada je, wykorzystując poszczególne środki charakteryzujące bohatera.
2. Kiedy uczniowie będą mieli gotowy zestaw wypowiedzi, niech zaprojektują kolejność wypowiadanych haseł tak, by powstał z nich kolaż dźwiękowy. Zaznacz, że hasła mogą się powtarzać, zapętlać, wracać w różnych momentach. Postarajcie się oddać klimat/atmosferę przestrzeni cerkwi oraz perspektywę danej postaci. Zapowiedz zespołom, że ich zadaniem będzie zaprezentowanie przygotowanego słuchowiska na forum.
1. Zaproś zespoły do prezentacji słuchowisk. Wysłuchajcie ich przy zgaszonym świetle lub z zamkniętymi oczami (chodzi o pozbawienie bodźców wzrokowych i uruchomienie wyobraźni).
2. Zachęć uczniów do podzielenia sie swoimi wrażeniami. Jak klimat cerkwi został oddany w słuchowiskach? Jak zmieniał się on w czasie? Zamieśćcie swoje wnioski na osi czasu – gdzie sytuują się różne elementy Waszej narracji o cerkwi? Czym różniły się od siebie wizje cerkwi? Jak zmieniło się tytułowe miejsce z biegiem czasu?
Andrzej Stasiuk, „Miejsce" [w:], tegoż, „Opowieści Galicyjskie", Wołowiec 2016.
