Scenariusz przeznaczony jest do realizacji na godzinach wychowawczych, zajęciach z filozofii lub etyki szkole średniej. Punktem wyjścia jest mit pt. „Herakles na rozstajnych drogach” (Ksenofont „Wspomnienia o Sokratesie”). Celem zajęć jest stworzenie uczestnikom okazji do świadomego zmierzenia się z zagadnieniem „szczęścia pozornego” i „szczęścia prawdziwego”. Uczniowie będą mogli przełożyć refleksje z analizy mitu na rozmowę o konkretnym działaniu (celu) w swoim życiu.
Stanowiska do pracy grup, miejsce do wywieszenia prac plastycznych uczestników, miejsce do tego, by usiąść w kręgu w trakcie podsumowania zajęć.
Wydrukowany tekst mitu o Heraklesie na rozstajnych drogach (tyle egzemplarzy, ile grup) - materiał dostęne w załączniku.
Arkusze szarego papieru, materiały plastyczne.
Zajęcia w edukacji zdalnej poprowadź za pomocą programu, który umożliwia spotkania na żywo (np. Zoom).
- W etapie "Dwie drogi" podziel uczniów na grupy kilkuosobowe za pomocą opcji Breakout Rooms. Tekst mitu i instrukcję wyślij na czacie (istnieje możliwość załączania plików).
- W etapie "Ypsylon filozficzny" na początku pracujcie we wspólnym pokoju, a do pracy w zespołach ponownie skorzystaj z opcji Breakout Rooms i stwórz nowe grupy. Poproś uczniów by swój współczesny ypsylon filozoficzny opracowali w dowolnym programie graficznym. Gdy wrócicie do pokoju głównego niech udostępnią go korzystając z opcji Share Screen.
- W etepie "Pierwszy krok na drodze filozofów" wprowadź uczniów w założenia etapu w pokoju głównym, a nastęnie podziel ich na pary korzystając z opcji Breakout Rooms (ustaw czas pracy w parach na osiem minut).
Zajęcia rozpocznij od pracy w niewielkich (trzy-cztery osoby) zespołach. Każda grupa otrzymuje tekst mitu o Heraklesie na rozstajnych drogach. Poproś, aby uczestnicy zajęć zapoznali się z nim i omówili zgodnie z instrukcją, którą otrzyma każda grupa (możesz zapisać ją na tablicy lub rozdać uczestnikom na karteczkach):
-Najpierw przeczytajcie tekst mitu (indywidulanie lub wspólnie).
-Porozmawiajcie o tym, jakie opcje może wybrać Herakles? Czym jest szczęście pozorne według mitu? Czym jest szczęście prawdziwe?
- Przypomnijcie sobie bohaterów filmów i seriali, które oglądacie. Zastanówcie się, nad moemntami, w których ich bohaterowie stają przed wyborem różnych ścieżek. Przytoczcie te postaci i omówcie, jakie drogi mają do wyboru.
1. Narysuj na tablicy literę Y. Jedno z ramion litery ma być szersze, drugie węższe. Wyjaśnij uczniom, że litera ta w antyku stanowiła ilustrację mitu o Heraklesie. Ramiona symbolizują dwie drogi życiowe: łatwiejszą (szeroką) i węższą, trudniejszą, wymagającą samozaparcia i dyscypliny (drogę filozofów). Poproś uczniów, aby na podstawie tekstu mitu o Heraklesie wymienili elementy, które znajdują się na drodze szczęścia pozornego, a jakie na drodze szczęście prawdziwego. Umieśćcie je na symbolu ypsylonu filozoficznego w postaci haseł lub rysunków. Działanie to wykonajcie wspólnie, zapisując wnioski na tablicy.
2. Rozdaj grupom arkusze szarego papieru. Zadanie polega na stworzeniu współczesnego ypsylonu filozoficznego. Poproś, aby uczniowie zastanowili się, co obecnie znajdzie się na drodze pozornego szczęścia? Co znajduje się na drodze wymagającej wysiłku, tej, która w ostatecznym rachunku daje prawdziwe szczęście? Poproś, by odnosili się do własnych doświadczeń i obserwacji, a także do kontekstu filmowego. Na szablonie ypsylonu uczniowie umieszczają rysunki i hasła.
3. Wywieście plakaty przedstawiające współczesny ypsylon filozoficzny w formie galerii i zapoznajcie się z nimi. Omówcie powstałe prace. Jakie elementy najczęściej pojawiały się na drodze szczęścia pozornego (współczesne pokusy wodzące nas na manowce), jakie na drodze szczęścia prawdziwego? Jakie kwestie powinni rozważyć współcześni filozofowie, którzy chcą podążać drogą mądrości?
1. Rozdaj uczniom kartki i flamastry. Niech każdy zastanowi się nad jednym celem lub działaniem, które chce zrealizować w najbliższym czasie i zapisze je na kartce. Może to być jakiś element z plakatów lub zupełnie indywidualna sprawa. Poproś, aby każdy z uczestników zastanowił się nad kategorią szczęścia prawdziwego i pozornego w kontekście wybranego celu/działania. Niech pomyślą chwilę o wyzwaniach, które widzą na swojej drodze do jego realizacji, pytaniach, które się pojawiają.
2. Wyjaśnij, że za chwilę uczniowie będą mieli okazję potraktować swoje cele, jako przedmiot filozoficznej dysputy: odbędą serię rozmów z innymi osobami, w których będą się mogli podzielić swoim celem oraz skorzystać z mądrości drugiej osoby. Podczas rozmów można dzielić się wątpliwościami, trudnościami, poradzić się, skorzystać z cudzych punktów widzenia na swój pomysł.
Podkreśl, że wszystkich obowiązuje zasada nieoceniania pomysłów – celem rozmów w parach jest wsparcie drugiej osoby w wyborze najlepszej drogi do celu.
Rozmowa przebiega w następujący sposób: para ma osiem minut na omówienie obu celów. Każda osoba ma do dyspozycji cztery minuty. W tym czasie ma krótko przedstawić swój cel, może też podzielić się swoimi wyzwaniami. Pozostały czas przeznaczony jest na podzielenie się drugiej osoby jej punktem widzenia. Podczas całego ćwiczenia informuj o tym, ile czasu upłynęło.
Na kartkach uczestnicy mogą zapisać najważniejsze dla nich myśli. W zależności od czasu, który chcesz przeznaczyć na działanie, ustalcie liczbę rozmów. Ważne, aby uczniowie mieli szanse poznać co najmniej dwie różne perspektywy na wybrany temat.
3. Usiądźcie w kręgu. Podzielcie się wrażeniami z rozmów. Z jakimi myślami wychodzą z zajęć?
Ksenofont "Wspomnienia o Sokratesie”, [w:], tegoż, "Pisma Sokratyczne", tłumaczenie Leon Joachimowicz, Warszawa 1967
