Scenariusz przedstawia kilka propozycji zabaw teatralnych dla dzieci, które można wykorzystać w trakcie omawiania „Akademii Pana Kleksa” Jana Brzechwy. Ćwiczenia można modyfikować lub – ze względu na czas trwania lekcji – skorzystać tylko z wybranych, wskazane jest jednak zachowanie ich kolejności.
Przestrzeń działania powinna być pusta, z możliwością dostawienia krzeseł (wszystkie ławki należy ustawić wzdłuż ścian klasy, tak by zajmowały jak najmniej miejsca).
Odtwarzacz CD albo komputer z głośnikami; pięć piłek tenisowych do żonglowania lub kulek zrobionych z papieru; karty, na których można napisać tytuły bajek.
Etap nr 6 to propozycja dodatkowa – do jego przeprowadzenia potrzebna jest znajomość Baśni H. Ch. Andersena.
Poproś uczestników zajęć, by opowiedzieli historię szpaka Mateusza. Następnie wybieramy jedną osobę, która będzie szpakiem Mateuszem (możemy jej założyć na głowę jakąś czapkę symbolizującą cudowną czapkę Bogdychanów), reszta uczestników zadania to guziki.
Prosimy wszystkich, by rozpierzchli się po sali. Na hasło „Kra kra” Mateusz rusza na poszukiwanie swojego zaginionego guzika, kogo złapie, z tym zamienia się rolami (reguła berka). Ze względu na małą powierzchnię sali zadanie musi być wykonywane za pomocą konkretnych ruchów: przykładowo guziki mogą poruszać się wyłącznie do tyłu, a szpak Mateusz na jednej nodze.
W trakcie berka można zmieniać sposoby poruszania się uczestników. Po zabawie możesz porozmawiać z uczniami na temat szczęścia: biegu za szczęściem, czy rzeczywiście przedmioty dają nam szczęście, czy to nie ludzie powodują, że jesteśmy szczęśliwi itp.
Poproś, aby uczniowie rozeszli się po całej sali i spacerowali w różnych kierunkach i w różnym tempie. Ich zadaniem jest wcielenie się w role uczniów Pana Kleksa. W tle może lecieć muzyka Andrzeja Korzyńskiego z ekranizacji Akademii… Podawaj rozmaite hasła, np.: „powitanie!”, „poranna gimnastyka!”, „truskawkowy prysznic!”, „prysznic z zielonej herbaty!”, „bardzo zimny prysznic z bananów!” – uczniowie reagują na hasła. Liczy się pomysłowość i sprawność uczestników w ich przedstawieniu oraz fantazja prowadzącego.
Ustaw uczniów w parach naprzeciwko siebie. Jedna osoba jest lustrem sennym Pana Kleksa, a druga przegląda się w nim, pokazując za pomocą swojego ciała (gestów, mimiki, ruchów), co jej się niedawno śniło. Ruchy muszą być wolne i wyraziste. Zadaniem osoby, która gra lustro senne, jest dokładne naśladowanie ruchów przeglądającego się. Daj hasło do zamiany ról.
Do przeprowadzenia ćwiczenia potrzebujemy kilku małych piłek. Stajemy w kole. W Akademii Pana Kleksa chłopcy mieli imiona rozpoczynające się na literę „A”. Teraz każdy z uczestników ćwiczenia wymyśla dla siebie imię na wskazaną przez ciebie literę. Następnie rozpocznij sekwencję rzutów piłeczki – rzucając jedną piłkę, podaje jednocześnie imię (przed chwilą wymyślone) oraz zapamiętuje, do kogo podał piłeczkę. To samo robią kolejne osoby – podają wymyślone imię osoby, do której rzucają piłkę, oraz zapamiętują, od kogo ją dostali i komu przekazali. Rzucasz piłkę jako pierwszy i łapiesz ją jako ostatni. Wytworzoną w ten sposób sekwencję rzutów staramy się powtórzyć kilkukrotnie – rytmicznie i coraz szybciej.
Ćwiczenie można rozwinąć przez dodanie nowych piłeczek, które startują z twoich rąk i wędrują w tej samej sekwencji. Zamiast imion zaczynających się na literę „A” można również poprosić uczestników o podanie, jaką postacią z Akademii Pana Kleksa jest każdy z nich (postaci mogą się powtarzać) wraz z określającym tę postać przymiotnikiem, np. fantastyczny pies Reks, podły Filip Golarz.
Siadamy w kręgu. Zadaniem uczestników jest opowiedzenie przebiegu zdarzeń z Akademii Pana Kleksa. Wyznacz osobę, która rozpocznie opowieść. Opowiadający starają się zawrzeć w swoim fragmencie jak najwięcej detali: opisują ciągi przyczynowo-skutkowe, wygląd i charakter postaci, relacje między bohaterami, emocje, które towarzyszą zdarzeniom. Pierwsza osoba opowiada historię Pana Kleksa do czasu, kiedy usłyszy słowo „zmiana” i następuje zmiana opowiadającego. Kolejna osoba kontynuuje opowieść od momentu, w którym została przerwana, używając ostatnich słów poprzednika. Kiedy wyczerpie się ostatni wątek historii Pana Kleksa, poproś uczestników o zweryfikowanie opowieści: czy wszystkie wątki zostały poruszone, a postaci wymienione, czy wszystko było zgodnie z treścią książki, czy coś zostało zmienione itd.
Wiadomo, że w wielkim murze otaczającym Akademię Pana Kleksa znajdowały się furtki do sąsiednich bajek. Do wykonania ćwiczenia będą potrzebne wcześniej przygotowane kartki z tytułami bajek: Dziewczynka z zapałkami, Brzydkie kaczątko, Nowe szaty króla itp. Uczestników dzielimy na dwie grupy. Każda z grup losuje jedną z bajek, drużyna przeciwna nie może zobaczyć ani usłyszeć tytułu, jaki został wylosowany. Następnie dajemy uczestnikom czas na krótką naradę: jak, mając do dyspozycji wyłącznie własne ciała, można przedstawić wylosowaną bajkę. Kiedy upłynie czas narady, jedna z drużyn zamienia się w widownię, a druga w aktorów, którzy w krótkiej pantomimicznej etiudzie starają się przedstawić wylosowaną bajkę. Etiuda kończy się w momencie, gdy ktoś z widowni odgadnie, jaka bajka jest przedstawiana. Warto omówić pokaz. Zapytaj, co się najbardziej podobało. Co można powiedzieć o współpracy aktorów? O ruchu scenicznym? O mimice i gestach? Zwróć uwagę, aby każdy wypowiadał się w swoim imieniu.
Zadanie domowe:
① Zaprojektuj guzik, którym stał się Pan Kleks;
② Opisz miejsce, jakim była Akademia Pana Kleksa.