Wykład profesora Jerzego Bralczyka 
- Konspekty
- Video
- Dzieje się
-
Partnerzy
-
O nas
Zajęcia przygotowują uczniów na spotkanie z książką obrazkową Iwony Chmielewskiej i Krystyny Miłobędzkiej „Na wysokiej górze". Ten picturebook łączy ze sobą obrazy i poezję, a propozycje kolejnych ćwiczeń otwierają grupę na myślenie abstrakcyjne, twórcze, dzięki czemu łatwiej dzieciom będzie spotkać się z tą propozycją artystyczną. Lekcję kończy wspólne czytanie, które aktywizuje uczniów oraz oglądanie książki.
Podobny model pracy można wykorzystać do pracy z innymi zrytmizowanymi utworami poetyckimi.
Sala z przestrzenią do swobodnego ruchu w trakcie całych zajęć.
Książka obrazkowa „Na wysokiej górze" - w wersji papierowej, można też wykorzystać wersję elektorniczną (np. skany). Kartki A4 i przybory do rysowania.
Zapowiedz uczniom, że podczas dzisiejszych zajęć poznają bardzo nietypową książkę. Aby ułatwić spotkanie z nią przejdziecie wspólnie rozgrzewkę wyobraźni, będzie się ona składała z paru ćwiczeń.
I. Rozpocznij w rytmiczny sposób mówić rymowankę:
Na wysokiej górze
Rośnie drzewo duże
Nazywa się
Apli–Papli–Blite–Blau
A kto tego
Nie wypowie
Ten nie będzie grał
Powtarzaj ją wielokrotnie, dopóki dzieci się nie włączą we wspólne rymowanie. Aby to uzyskać, obdarzaj dzieci zachęcającym spojrzeniem, gestami zapraszającymi do wspólnej zabawy. Z czasem możesz wskazywać dzieci, by mówiły tekst pojedynczo, we dwójkę, w trzy osoby, w pięć osób… Wspólne mówienie pomoże w znalezieniu rytmu tekstu.
Kiedy poczujesz, że grupa już dobrze utrwaliła sobie tekst zacznij bić brawo i podziękuj dzieciom za wspólną zabawę.
II. Poproś dzieci, aby zaczęły się poruszać się po całej klasie: każdy chodzi swoją drogą, zmieniając kierunki i jest uważny na inne osoby. Zaznacz, żeby unikać chodzenia w kole, niech każdy wyznacza sobie swoją ścieżkę.
Po chwili wyciągnij piłkę – wyjaśnij, że za moment będziecie ją do siebie podawać (cały czas pozostając w ruchu). Osoba, która rzuca piłkę i głośno podaje słowo-skojarzenie z wyrazem podanym przez prowadzącego na początku tury.
Np. rzucasz piłkę do pierwszej osoby i podajesz słowo PODRÓZ, ta osoba łapie piłkę i odrzuca kolejnej, podając swoje skojarzenie do słowa PODRÓŻ – np. WAKACJE. Kolejna osoba przekazuje piłkę dalej i dodaje swoje skojarzenie, np. GOFRY …itd.
Możecie przeprowadzić kilka tur. Ważne jest to, żeby zaczynać skojarzeniową zabawę od słów-kluczy, które występują w książce (np. DRZEWO, GÓRA, LAS, SŁOŃCE, TĘCZA…), a potem bawić się skojarzeniami, które przychodzą uczestnikom do głowy.
III. Jeszcze raz wykorzystaj wybrane słowa-klucze z książki – te same, które pojawiły się w poprzedniej zabawie (np. PODRÓŻ, GÓRA, SŁOŃCE, DROGA, TĘCZA, RZEKA, LAS). Tym razem poproś dzieci, by szukały w przestrzeni klasy miejsc lub obiektów, które kojarzą im się z podanym przez Ciebie słowem (to mogą być przedmioty, fragment przestrzeni, a może coś, co dopiero powstanie z połączenia paru obiektów np. krzeseł czy ławek?). Np. GÓRĄ może być kłębek kabli pod biurkiem czy plecak kolegi, a SŁOŃCE można odnaleźć w żółtym długopisie. Zabawcie się skojarzeniami! Czerpcie z tego radość! To przestrzeń dla wyobraźni!
Pamiętaj, żeby dać chwilę czasu na poszukanie odpowiedzi na to zadanie. Kiedy dzieci będą gotowe, wspólnie zobaczcie wszystkie wybrane elementy sali – każdy wskazuje swoje miejsce, wypowiadając przy tym słowo-klucz. Powiedz uczniom, że jeśli chcą, mogą powiedzieć krótko, czemu wybrali dany element.
IV. Poproś, by uczniowie stanęli w parach. Wyjaśnij, że zadaniem każdej z nich jest opracowanie zabawy na dwie osoby, która wykorzystuje znany już przez nie motyw: „Na wysokiej górze, rośnie drzewo duże, a nazywa się Apli–Papli– Blite–Balu, a kto tego nie wypowie, ten nie będzie grał”. Zaznacz, że do zabawy mogą wykorzystywać tylko dłonie – czyli tworzą rodzaj zrytmizowanej zabawy w łapki. Jeśli dzieci nie znają tego rodzaju zabaw, możesz im zademonstrować jakiś przykład.
Powiedz dzieciom, że po tej serii działań, ich wyobraźnia jest już gotowa, by posłuchać niecodziennego tekstu. Pora na najważniejszą część lekcji: wspólne czytanie, ale wcześniej jeszcze wspólne słuchanie i wyobrażanie sobie…
Zaznacz, że skoro jest to nietypowa książka, to i Wy będziecie ją poznawać w nietypowy sposób: za każdym razem, kiedy uczniowie usłyszą słowa „Na wysokiej górze…”, mogą przemieszczać się po sali, recytować z Tobą i bawić się w wymyśloną przez siebie zabawę w łapki. Kiedy padną słowa „Ten nie będzie grał”, dzieci szybko kończą zabawę, zajmują miejsca naprzeciwko Ciebie i słuchają z zamkniętymi oczami zwrotki utworu. Cała zabawa powtarza się na nowo na słowa „Na wysokiej górze…”. Kiedy dzieci bawią się w łapki, możesz między nimi krążyć z książką i za każdym razem znajdywać nowe miejsce w sali, w którym usiądziecie, by odczytasz kolejną strofę.
Zaznacz, że cały czas muszą być czujni, bo na koniec to oni stworzą ostatnią stronę książki!
Tekst Krystyny Miłobędzkiej:
Na wysokiej górze
Rośnie drzewo duże
Nazywa się
Apli–Papli–Blite–Blau
A kto tego
Nie wypowie
Ten nie będzie grał
A oto tekst książki:
A z tego drzewa – azalia
A z azalii – dalia
A z dalii – dal
A z dala – biegnie droga
A biegniedrogi – nogi
A z nóg – skrzydła
…
Na wysokiej górze
Rośnie drzewo duże
Nazywa się
Apli–Papli–Blite–Blau
A kto tego
Nie wypowie
Ten nie będzie grał
A ze skrzenia – słońce
A ze słońca – bez końca
A z bez końca – śmiech
A ze śmiechu – bomba
A z tej bomby – tromba
A z trąby – słoń
A ze słonia – porcelana
A z porcelany – sklep
…
Na wysokiej górze
Rośnie drzewo duże
Nazywa się
Apli–Papli–Blite–Blau
A kto tego
Nie wypowie
Ten nie będzie grał
Uwaga: zbliżasz się do końca. Niech w Twoim głosie, sposobie czytania da się to odczuć. Czytaj nieco wolniej, dając czas na stworzenie obrazu w myślach. W sposobie czytania oddaj znaczenie słowa. Czytaj tak, by tworzyć w dziecięcej wyobraźni obrazy. Na tę część możesz poprosić dzieci żeby zamknęły oczy.
A ze sklepu – szklanka
A ze szklanki – mleko
A z mleka – rzeka
A z rzeki – rzeczywiście
A z rzeczywiście – liście
A z liści – wiatr
A z wiatru – ogrody
A z ogrodów – schody
A ze schodów – poręcze
A z poręczy – tęcze
Z tęczy – pudełko
A z pudełka – mgiełka
A z mgiełki – las
A z tego lasu – idzie idzie, idzie
Idzie, idzie…
Rozdaj każdemu po kartce – niech każdy stworzy swoją brakującą stronę książki. Poproś, żeby uczniowie postarali się połączyć obraz z tekstem. Niech ich prace będą odpowiedzią na pytanie:
Kto z lasu idzie, idzie, idzie….?
Koniecznie zarezerwuj sobie czas na rozmowę o wszystkich pracach. Zadbaj o to, żeby każdy mógł pokazać swoją pracę i żeby o niej spokojnie porozmawiać.
Na koniec zajęć pokaż dzieciom książkę i spróbujcie wspólnie, powoli, uważnie ją przeczytać i obejrzeć. Wolno przekładaj kartki, poproś dzieci, aby opowiedziały, co widzą, jakie wrażenia w nich te obrazy wywołują. Pozwalaj na swobodne wypowiedzi. Ułatwieniem na tym etapie może być kilka egzemplarzy książki lub jej wersja elektroniczna.
Wykład profesora Jerzego Bralczyka 
Wpis na blogu "Poza rozkładem" na temat książki 
Krystyna Miłobędzka, Iwona Chmielewska, „Na wysokiej górze", Warszawa 2017.
