Czy pracę nad spektaklem można zacząć bez gotowego scenariusza? Oczywiście! Konspekt jest przykładem działań, które pozwalają na przygotowanie scen podczas zajęć teatralnych. Opisuje on pierwsze spotkanie, na którym uczestnicy zapoznają się z tematem i budują etiudy. Będzie można je wykorzystać w spektaklu.
Sala bez krzeseł
Zaprezentuj uczniom wybrany przez Ciebie temat i powiedz, że dzisiejsze zajęcia służą temu, by uważnie mu się przyjrzeć. Celem zajęć jest przygotowanie scen, które pomogą Wam stworzyć spektakl.
Na potrzeby tego scenariusza wybrałam temat: KŁAMSTWO.
1. Poproś uczniów, by swobodnie przemieszczali się po sali zgodnie z zasadami: nie chodzimy w kółko, skupiamy się na sobie, nie wchodzimy w interakcję, przecinamy środek. [Zobacz ćwiczenie "Tratwa" w bazie filmów Teatroteki Szkolnej]
2. Gdy grupa będzie skupiona, poproś, by podczas chodzenia każdy spróbował wyobrazić sobie kłamstwo. Niech zastanowią się, w jaki sposób się porusza i spróbowali ten krok oddać w swoim spacerze po sali. Stopniowo zadawaj kolejne pomocnicze pytania, prosząc uczniów, by uzależnili swój ruch od odpowiedzi. Czy kłamstwo jest duże/małe? Ciężkie/lekkie? Lepkie/giętkie/puszyste? Jaki ma kształt/formę? Na trzy-cztery niech każdy zatrzyma się w pozie przedstawiającej kłamstwo. Poproś uczniów, by rozejrzeli się po sali. Następnie poproś o dobranie się w pary i krótką rozmowę na temat dotychczasowych skojarzeń.
Poproś, by każdy (myśląc o tym co pojawiło się w rozgrzewce) napisał na kartce krótką definicję kłamstwa. Przeczytajcie po kolei na głos wszystkie definicje, po każdej zostawiając chwilę ciszy. Porozmawiajcie o nich: jakie są w nich podobieństwa, czym się różnią, jaki obraz kłamstwa przedstawiają?
1. Podziel zespół na cztero- lub pięcioosobowe grupy. Zadaniem każdej z grup będzie stworzenie etiudy z wykorzystaniem stworzonych definicji.
Każdy zespół losuje konwencję sceny. Może to być na przykład: wywiad z kłamstwem, krótka historia o narodzinach kłamstwa, wystąpienie publiczne/wykład o kłamstwie, monolog kłamstwa, reklama kłamstwa. Przypomnij uczniom, że w etiudach powinna pojawić się definicja każdego członka zespołu.
2. Poproś każdą grupę, by na dużej kartce papieru narysowała kadr ze swojej sceny – to pomoże Wam w kolejnym etapie, gdy będziecie decydować o kolejności prezentacji etiud.
3. Grupy kolejno przedstawiają swoje etiudy. Po każdej prezentacji przeprowadź rozmowę: o zdanie zapytaj najpierw widzów, o czym ta scena dla nich była, co było jasne, a co niezrozumiałe? Następnie poproś o refleksje osoby prezentujące.
Na koniec porozmawiajcie o tym, co stworzyliście wspólnie. Zapytaj uczniów, jakie mają refleksje dotyczące powstałego materiału. Jakie informacje o kłamstwie udało się przekazać?
4. Zastanówcie się, która ze scen mogłaby być początkiem, a która zakończeniem spektaklu oraz w jakim porządku można by ułożyć te sceny i jak je ewentualnie rozbudować. Zróbcie to wykorzystując namalowane wcześniej kadry scen.
Zapytaj uczestników o to, czy pojawiło się dla nich coś interesującego do dalszej pracy, np. wątek, który chcieliby rozwijać i czy na tym etapie pojawiła się w nich jakaś myśl/refleksja, którą chcieliby przekazać widzom, o czym chcieliby by ich spektakl mówił. Powiedz, że wybrana myśl nie musi padać w spektaklu bezpośrednio – można ją zakodować za pomocą teatralnych znaków. Tak by spektakl nie przekazywał tezy, a dawał widzom pole do interpretacji.
Keith Johnston, "Spontaniczne kreowanie świata", Kraków 2016.
Augusto Boal, "Gry dla aktorów i nieaktorów", Warszawa 2014.
