Sztuka – znak naszej obecności?

1. Znaki 15 min.

1. Siądź z uczniami w kole gdzieś w otoczeniu szkoły (na boisku, na trawie). Poproś, by każdy z uczniów narysował na kartce swoje pierwsze skojarzenie ze słowem „znak”.  Przyjrzyjcie się wspólnie pracom, porozmawiajcie o tym, co narysowali/napisali, co powstało. Podyskutujcie o znaczeniu, jakie niesie ze sobą to pojęcie. Porównajcie synonimy, które przychodzą uczniom na myśl (ślad, odcisk, symbol, litera itd.?).

2. Następnie poproś, by każdy z uczniów znalazł w pobliżu dowolny kamień (raczej niewielki – taki, z którym swobodnie może się przemieszczać) i tym razem na nim namalował farbami znak, ale już nie przypadkowy, lecz taki, który będzie obrazem myśli,  np. „Oto Ja”. Podkreśl, że ma to być symbol – skojarzenie, a nie realistyczny portret. Podziel klasę na niewielkie (np. czteroosobowe) zespoły. Poproś, by uczniowie siedli w grupach w małych okręgach i ułożyli  swoje kartki a na nich kamienie. Zachęć, by porozmawiali o swoich obu znakach – tym na papierze i kamieniu. Jak ich znaki się zmieniły, gdy były determinowane innym poleceniem, w jaki sposób świadomość celu wpłynęła na znak (gdy znak miał stać się odpowiedzią, komunikatem, a nie przypadkowym skojarzeniem)? Jakie każdy z nich widzi różnice pomiędzy swoimi dwoma narysowanymi komunikatami? Czy tworzywo-materia, czyli papier/kamień podziałała także na ich wypowiedź, czy miała jakiekolwiek znaczenie?

2. Ślady 30 min.

1. Zaproś uczniów na krótki spacer po okolicy. Poinformuj, że każdy może położyć swój kamień w dowolnym miejscu,  gdy poczuje taką potrzebę.

Po spacerze wróćcie do wspólnego kręgu i podsumujcie rozmową o tym, jakie myśli i emocje towarzyszyły zostawianiu swoich śladów:

- Dlaczego uczniowie wybrali określone miejsca? Ukryte czy eksponowane? Układali kamienie pojedynczo czy w grupach? A może ktoś w ogóle nie położył swojego kamienia?

2. Zaproś uczniów do rozmowy o tym, jakie człowiek zostawia ślady i dlaczego niektóre z nich odczytujemy jako sztukę, a inne uważamy za przejawy wandalizmu – choć wszystkie są formą przekazywania informacji, myśli, emocji. Co decyduje o tym, do której kategorii zaliczamy dany przejaw działalności człowieka – czy można to jednoznacznie określić, sklasyfikować?

Nawiązując do rozkładanych kamieni możecie podyskutować o potrzebie przekazywania komunikatu innym, potrzebie wyrażania się i możliwościach realizacji tego poprzez sztukę obecną w przestrzeni miejskiej.

- Jakie spełnia funkcje lub czy w ogóle czemukolwiek służy?

- Czy istnieje jakaś różnica pomiędzy działalnością człowieka kiedyś i dziś – np. pomiędzy malarstwem jaskiniowym, a współczesnymi malowidłami naściennymi – graffiti, street artem?

- Gdzie zaczyna, a gdzie kończy sztuka – czy jest to indywidualne czy zbiorowe przekonanie?

Wariant I: Zamiast wspólnej rozmowy możesz także podzielić klasę na zespoły, które najpierw opracują jedno pytanie, a następnie wspólnie podsumujecie wnioski wszystkich grup.

Wariant II: Jeśli macie możliwość udania się na dłuższy spacer lub w okolicy szkoły znajdują się instalacje czy obiekty artystyczne, murale, graffiti, szablony, vlepki itd. możecie przeprowadzić rozmowę, analizując konkretne przykłady. Jeśli nie, porozmawiajcie o tych, które uczniowie pamiętają. Możesz też wydrukować/wyświetlić uczniom przykłady takich „znaków” funkcjonujących w przestrzeni publicznej waszej miejscowości lub innych miast.