Pierwsze dni w szkole z Pippi Pończoszanką

Konspekt zajęć został zainspirowany postacią stworzoną przez Astrid Lindgren w 1945 roku. Już wówczas Pippi wywołała wiele kontrowersji, szczególnie wśród rodziców i nauczycieli. Wierząc, że to bohaterka, która zaraża swoją radością, bujną wyobraźnią i odwagą, zapraszam do zapoznania z nią dzieci, które – rozpoczynając swoją przygodę ze szkołą – mierzą się z podobnymi jak Pippi wyzwaniami.

 

Scenariusz nie służy sprawdzeniu znajomości lektury, ale daje dzieciom przestrzeń do nazwania swoich upodobań i uczuć dzięki przeglądaniu się w doświadczeniu bohaterki jak w lustrze. Ważne, by dla bezpieczeństwa dzieci przyjąć założenie, że nie ma tu dobrych i złych odpowiedzi. Zajęcia są bowiem okazją do podzielenia się tym, co dla dzieci ważne. Ponadto, dla prowadzącego mogą stanowić ważny punkt na etapie poznawania nowej grupy.

 

W kontynuowaniu tematów związanych z tą bohaterką może pomóc broszura edukacyjna przygotowana przy okazji projektu –„Pippi Pończoszanka" realizowanego przez Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego w Warszawie w ramach programu Lato w teatrze. W skład projektu wchodzą warsztaty dla lokalnych edukatorów, warsztaty dla dzieci, koncert i parada oraz prezentacje spektaklu „Pippi Pończoszanka" w reż. Konrada Dworakowskiego [Patrz: Materiały dodatkowe].

1. Pippi po raz pierwszy w szkole 10 min.

Zaproś dzieci do wspólnego koła. Usiądźcie wygodnie i porozmawiajcie o tym, czego będą dotyczyły dzisiejsze zajęcia. Policzcie wspólnie, ile dni dzieci spędziły już w szkole. Zapytaj, czy pamiętają, jak przyszły tu po raz pierwszy. Powiedz, że za chwilę usłyszą o pierwszym dniu w szkole pewnej dziewczynki. Zapytaj, czy znają Pippi Pończoszankę i co o niej wiedzą. Następnie, poproś dzieci by usiadły wygodnie i zrobiły mały masaż uszu, który przygotuje je do słuchania. Poproś, by dzieci leciutko przykleiły swoje uszy do głowy dłońmi, a potem delikatnie odgięły, powtórzcie to kilka razy. Możesz włączyć fragment audiobooka dostępny online [załączniki] lub przeczytać z książki fragment rozdziału „Pippi idzie do szkoły”.

2. Jak się do Ciebie zwracać? 15 min.

1. Zostańcie w kole. Zapytaj dzieci, jakie są ich wrażenia po wysłuchaniu fragmentu i czy pamiętają, jak brzmiało pełne imię i nazwisko Pippi. Nie musicie dokładnie go powtórzyć, ale spróbujcie się tym pobawić – kto pamięta, czy było długie czy krótkie? Ile imion ma Pippi? Jak mogłoby brzmieć imię w całości? Jeśli dzieci nie pamiętają, zachęć je do wymyślenia, jak mogłoby brzmieć.

 

2. Zapytaj dzieci, jak brzmią ich pełne imiona i nazwiska. Poproś, by wstały i wymyśliły gest, który do nich pasuje. Zachęć, by był to gest, który mówi coś o każdym z nich – może pokazuje, co lubią lub jacy są. Zaproś dzieci do zaprezentowania pełnych imion i nazwisk z gestami. 

 

3. Bohaterka opowiadania ma swoją ulubioną skróconą wersję imienia, której używa jej tata, przyjaciele i pani w szkole. Zapytaj dzieci, czy jest jakaś wersja ich imion, którą szczególnie lubią? A może mają jakiś pseudonim, którym chcieliby, by się do nich zwracać? Poproś, by wymyślone gesty dostosowali do tej skróconej formy i zaprezentowali raz jeszcze. Po każdej prezentacji powtórzcie wspólnie imię i gest wymyślony przez dziecko.

3. Uruchom ciało 10 min.

1. W opowiadaniu pani nauczycielka pokazała Pippi tablicę ze znakami, które prezentowały pierwsze litery nazw zwierząt. Zapytaj dzieci, czy pamiętają, co było na obrazkach i jakie to były litery. Poproś, by ostatni raz pokazały swój gest, wypowiadając tylko pierwszą literę wybranej skróconej wersji swojego imienia lub pseudonimu. Możecie spróbować zrobić to po kolei lub wszyscy razem najgłośniej jak potrafią, a następnie najciszej.

 

2. Poproś dzieci, by ze swoich dłoni ułożyły tę pierwszą literę. Dowiedz się, czy dzieci wiedzą, jak wyglądają te litery. Jeśli nie, to nic nie szkodzi! Poproś, by słysząc literę wyobraziły ją sobie i pokazały co im się wydaje. Następnie zróbcie to samo, wykorzystując całe ciała.

4. Uruchom wyobraźnię 20 min.

1. Zostańcie w kole. Daj dzieciom po dwie kartki w dwóch wybranych kolorach (np. żółty i niebieski) i poproś, by na każdej z nich narysowały pierwszą literę swojego imienia. W razie potrzeby pomóż dzieciom, które nie będą potrafiły tego zrobić lub poproś o to uczniów znających już znaki. Nie chodzi tu o idealne pismo, ale o zachętę do samodzielnego działania i współpracy. 

 

2. Poproś, by dzieci przyjrzały się literom, jakby widziały je po raz pierwszy. Spróbujcie sobie wspólnie przypomnieć, co i w jakich literach zobaczyła Pippi, gdy pani nauczycielka pokazała tablicę ze znakami. Dalej poproś, by zastanowiły się, co można dorysować do liter, by powstało coś, co bardzo lubią, coś, co ich cieszy, coś, co sprawia im przyjemność (kartki żółte) i coś, czego nie lubią, co ich złości, smuci albo po prostu nie smakuje... (kartki niebieskie).

 

3. Gdy prace będą gotowe, przypomnijcie sobie, jaką historię opowiedziała Pippi zainspirowana jedną z liter. Zapytaj dzieci, czy mają jakieś zdarzenia związane z tym, co narysowały. Jeśli nie pamiętają żadnej historii, zachęć ich do wymyślenia – kto wie, czy historia Pippi była prawdziwa? Poproś, by dzieci odwróciły się do osoby w pobliżu tak, by powstały pary i opowiedziały koledze lub koleżance historię związaną z wybraną narysowaną rzeczą.

5. Pokaż, co lubisz i czego nie lubisz 15 min.

Czas na zaprezentowanie swoich prac przed całą grupą. Poproś dzieci, by pokazały, co narysowały kończąc zdania:

Jestem... (skrócona wersja imienia/ pseudonim).

Lubię/ cieszy mnie/ podoba mi się … (rysunek z żółtej kartki).

Nie lubię/ smuci mnie/ złości mnie/ boję się/ nie podoba mi się … (rysunek z niebieskiej kartki).

6. Uruchom pamięć 20 min.

1. Zapytaj dzieci, co jeszcze zapamiętały z pierwszego dnia Pippi w szkole i o to, co mogła czuć bohaterka. Zadaj kilka pytań, by uruchomić refleksje dzieci na temat różnych uczuć, które mogły towarzyszyć Pippi:

- Co mogło cieszyć Pippi w tym dniu?

- Jaka się zachowywała Pippi? Dlaczego?

- W czym przejawia się jej odwaga? A czego mogła bać się Pippi?

Podsumuj to, co powiedziały dzieci. Powiedz, że każda nowa sytuacja może rodzić zarówno radość jak i strach, zarówno u dzieci jak i u dorosłych. [10 minut]

 

2. Powiedz, że teraz spróbujecie sobie przypomnieć pierwszy dzień w szkole. Poproś, by dzieci usiadły albo położyły się w wygodny dla nich sposób i zamknęły oczy. Zadaj kilka pytań, które mają na celu zwizualizowanie tego dnia przez dzieci. Poproś, by nie odpowiadały na głos, ale spróbowały w głowach zobaczyć jak najwięcej szczegółów.

- Kto was tego dnia obudził? Czy wyspaliście się?

- W co byliście ubrani?

- Co zjedliście na śniadanie?

- Jak dotarliście do szkoły? Z kim?

- Jak się czuliście?

- Co jako pierwsze rzuciło wam się w oczy, gdy weszliście do szkoły?

Na koniec zadaj dwa pytania i poproś, by dzieci w myślach zapamiętały odpowiedzi na nie:

- Co najbardziej Wam się podobało/ cieszyło was/ sprawiło wam przyjemność w tym dniu?

- Co najbardziej Wam się nie podobało/ zezłościło Was/ zasmuciło/czego baliście się w tym dniu? [10 minut]

7. Odwagi! 15 min.

1. Poproś dzieci by otworzyły oczy. Zapytaj, czy pamiętają swoje odpowiedzi na dwa ostatnie pytania. Na środku sali rozciągnij dwie wstążki w kolorach, w których były używane w poprzednich ćwiczeniach kartki (tu: żółty i niebieski). Przypomnij dzieciom, co mówiły o pierwszym dniu w szkole Pippi – o tym co ją cieszyło i czego się bała. Powiedz, że każdy z nich wykazał się wielką odwagą, przychodząc pierwszy raz do szkoły. Przeszedł przez to, co mu się podoba, sprawia przyjemność i radość (wstążka żółta) i przez to co mu się nie podoba, czego nie lubi, czego się boi (wstążka niebieska). 

 

2. Zaproś dzieci, by myśląc o konkretnych rzeczach, które nazwały z zamkniętymi oczami, pokonały dwie przeszkody. Każdy sam wybiera sposób w jaki je pokona – mogą przeskoczyć, przejść, obejść, poprosić o pomoc kolegę, koleżankę, Ciebie; mogą wykonać przy tym jakiś gest albo wydać okrzyk; mogą opowiedzieć o tym co zrobią albo tylko działać. Zadbaj o uwagę całej grupy i by po każdym wykonanym zadaniu wybrzmiały brawa. 

8. Podsumowanie – powiedz, czego potrzebujesz 10 min.

Na zakończenie usiądźcie znów w kole. Podziękuj dzieciom za wykonane zadania i pogratuluj odwagi! Zapytaj je, czego mogłyby potrzebować, by czuć się w szkole jeszcze lepiej. Usłysz, o jakich potrzebach mówią. Możesz potraktować tę rozmowę jako początek budowania z dziećmi kontraktu i poprosić je, by zwracały uwagę na to, co im się w szkole podoba, a co nie. Możesz zaplanować, by po dłuższym czasie doświadczenia przez dzieci życia w szkole wrócić do tematu i wspólnie ustalić zasady, czy wprowadzić potrzebne zmiany.

 

Podziękuj dzieciom za całe zajęcia.